گروه:
گروه صنایع شیمیایی آلی و دارویی
مجری(های) طرح (داخل پژوهشکده):
تاریخ شروع:
1395
تاریخ خاتمه:
1398
وضعیت:
خاتمه یافته
محل تامین اعتبار:
سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران
رنگ چهره اصلی هر نوع ماده غذایی است، که موجب افزایش تقاضا و پذیرش آن میگردد. در هنگام فرآوری، مقدار قابل ملاحظه ای از رنگ غذا از دست میرود. از اینروی معمولا مقداری رنگ خوراکی سنتزی و یا طبیعی به غذا ها افزوده میشود. چندین نوع رنگ به عنوان عامل رنگ افزای غذایی در بازار در دسترس است. امروزه رنگهای طبیعی (رنگ زیستی) بدلیل آگاهی مردم از زیان های رنگهای سنتزی ، بسیار رایج شده اند. رنگهای زیستی از منابع تجدیدپذیر و بطور عمده از گیاهان بدست میآیند. رنگهای زیستی غذایی اصلی عبارتند از کاروتنوئید ها، فلاونوئید ها، آنتوسیانیدها، کلروفیل ها ( کلروفیل و کلروفیلن مس)، بتالایین و کروسین که از چندین گیاه استخراج می شوند. رنگهای زیستی علاوه بر رنگ غذایی، بعنوان ضد اکسیدان، ضد میکروب نیز مصرف شده و از چند بیماری و ناهنجاری در انسان جلوگیری میکند. اگرچه رنگهای زیستی بالقوه چندین مزیت دارند، اما هنوز هم فرایند خسته کننده استخراج یک مانع از رواج آنهاست. با وجود اینکه فرض بر اینست که با فناوریهای جدید زیستی، دشواریهای استخراج کاهش یابد، بمنظور پایدار سازی رنگ استخراجی مطالعات و قانونمندی بیشتری نیاز است.
کمپلکس های مس کلروفیل E141i و کمپلکس های مس کلروفیلین E141ii از منابعی (چمن، یونجه، بروکلی، فلفل دلمه ای، اسفناج و گزنه) تهیه میشوند که برخی از آنها را نمیتوان به عنوان گیاه خوراکی برای انسان در نظر گرفت. با عنایت به فرآیند تولید آنها، نمیتوان این محصولات را طبیعی تلقی نمود. میتوان گفت 90% مواد همراه آن نیز غیر کلروفیلی هستند. با این وجود، براساس ضمیمه شماره 2 موافقت نامه 1333/2008 اتحادیه اروپا این دو کمپلکس فلزی افزودنی خوراکی در نظر گرفته شده اند. از دیدگاه علم شیمی کمپلکس فلزی کلروفیل چندان معنا دار نمیباشد، بلکه باید آنها را کمپلکس فلزی فئوفیتین در نظر گرفت. در هر حال کمپلکس فلزی کلروفیل قابل تبدیل به رنگینه متناظر آلومینیومی (Aluminium lake) نیست، در حالیکه کمپلکس مس کلروفیلین این قابلیت را دارد. میتوان گفت که اصطلاح کلروفیلن در بر گیرنده دامنه وسیعی از ترکیبات است که با پورفایرین(پورفین) از لحاظ ساختاری یکسان و یا مرتبط میباشند. براساس مطالعات سازمان بهداشت جهانی مصرف و جذب روزانه به مقدار 15 میلیگرم از کلروفیلین مس به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن (15mg/kg body) بی ضرر تشخیص داده شده است. بر اساس مصوبه اداره غذا و دارو آمریکا (FDA) بمنظور بوزدایی دهانی میتوان روزانه تا 30 میلیگرم بصورت معمول مصرف نمود.
در طرح جاری تهیه رنگ سبز خوراکی کلروفیلن مس از گیاه یونجه در مقیاس بنچ مورد مطالعه و آزماش قرار گرفت. در آزمایشها متغیرهای موثر در فرآیند استخراج مانند نوع حلال مناسب جهت استخراج رنگدانه از گیاه، اندازه ذرات گیاه مصرفی، دما، مدت زمان، مورد بررسی قرار گرفتند. در مجموع نتایج حاکی از آنست که با اعمال متغیر های مطلوب، استخراج رنگدانه سبز کلروفیل از گیاه تا حد 98% امکان پذیر میباشد.
کمپلکس های مس کلروفیل E141i و کمپلکس های مس کلروفیلین E141ii از منابعی (چمن، یونجه، بروکلی، فلفل دلمه ای، اسفناج و گزنه) تهیه میشوند که برخی از آنها را نمیتوان به عنوان گیاه خوراکی برای انسان در نظر گرفت. با عنایت به فرآیند تولید آنها، نمیتوان این محصولات را طبیعی تلقی نمود. میتوان گفت 90% مواد همراه آن نیز غیر کلروفیلی هستند. با این وجود، براساس ضمیمه شماره 2 موافقت نامه 1333/2008 اتحادیه اروپا این دو کمپلکس فلزی افزودنی خوراکی در نظر گرفته شده اند. از دیدگاه علم شیمی کمپلکس فلزی کلروفیل چندان معنا دار نمیباشد، بلکه باید آنها را کمپلکس فلزی فئوفیتین در نظر گرفت. در هر حال کمپلکس فلزی کلروفیل قابل تبدیل به رنگینه متناظر آلومینیومی (Aluminium lake) نیست، در حالیکه کمپلکس مس کلروفیلین این قابلیت را دارد. میتوان گفت که اصطلاح کلروفیلن در بر گیرنده دامنه وسیعی از ترکیبات است که با پورفایرین(پورفین) از لحاظ ساختاری یکسان و یا مرتبط میباشند. براساس مطالعات سازمان بهداشت جهانی مصرف و جذب روزانه به مقدار 15 میلیگرم از کلروفیلین مس به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن (15mg/kg body) بی ضرر تشخیص داده شده است. بر اساس مصوبه اداره غذا و دارو آمریکا (FDA) بمنظور بوزدایی دهانی میتوان روزانه تا 30 میلیگرم بصورت معمول مصرف نمود.
در طرح جاری تهیه رنگ سبز خوراکی کلروفیلن مس از گیاه یونجه در مقیاس بنچ مورد مطالعه و آزماش قرار گرفت. در آزمایشها متغیرهای موثر در فرآیند استخراج مانند نوع حلال مناسب جهت استخراج رنگدانه از گیاه، اندازه ذرات گیاه مصرفی، دما، مدت زمان، مورد بررسی قرار گرفتند. در مجموع نتایج حاکی از آنست که با اعمال متغیر های مطلوب، استخراج رنگدانه سبز کلروفیل از گیاه تا حد 98% امکان پذیر میباشد.
نوع کارفرما:
سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران