گروه:
فناوری اطلاعات و ارتباطات (IT)
مجری(های) طرح (خارج از پژوهشکده / سازمان):
مهندس محمد حسن انتظاری
ناظر طرح (داخل پژوهشکده):
دکتر غلامرضا محمدخانی
تاریخ شروع:
1395
تاریخ خاتمه:
1398
وضعیت:
خاتمه یافته
محل تامین اعتبار:
بنیاد ملی نخبگان
ایران در بخشی از کمربند هیمالیا-آلپ واقع شده است که مستعدترین منطقه زلزله خیز جهان است. ایران بیش از 130 زلزله شدید را در قرن گذشته تجربه کرده است. چندین مشاهده مهم زمین پایه وجود دارد که ایده تولید آنومالیهای سیگنالهای الکتریکی و مغناطیسی را قبل از وقوع زلزله تایید می کند، کلیه اطلاعات شامل بهترین مشاهدات زمین پایه و ماهواره پایه ﻧﺸﺎن می دﻫند ﮐﻪ سیگنالهای پیشنشانگر در ساعاتی قبل از وقوع زلزله مشاهده شده و در مجاورت مرکز زلزله شدیدتر هستند. پرتو الکتریکی و مغناطیسی به طور قابل ملاحظه ای از فضا قابل مشاهده است امروز، طیف گسترده ای از روشهای ماهواره ای در بررسی، تحلیل و پیش بینی زلزله استفاده می شود.
این طرح که با عنوان "طرح مطالعاتی طراحی و ساخت ماهواره زلزله شناسی آیات" با اعتبار پژوهشی و نوآوری بنیاد ملی نخبگان به اجرا در آمده است، مقدمه ای برای مراحل طراحی و ساخت ماهواره مذکور می باشد.
در بررسی سوابق این فناوری نشان می دهد که اولین کاربرد داده های ماهواره ای برای اکتشاف زلزله در دهه 70آغاز شد، که گسلهای فعال بر روی تصاویر ماهواره ای، نقشه برداری شد. این روش، تجزیه و تحلیل هم ترازی است. در این ارتباط سریهای زمانی هم ترازی بر روی سطح زمین قبل و بعد از زلزه بررسی شده است.
استفاده بیشتر از داده های ماهواره ای در زلزله به روش ژئوفیزیک برمیگردد. روشهای الکترومغناطیسی نیز سابقه ای طولانی برای زلزله شناسی دارند. گام دیگری که از ماهواره برای تحقیقات زلزله استفاده شده است، بکارگیری داده های حرارتی مادون قرمز است. نتایج متعدد مشاهدات قبلی، ناهنجاری های حرارتی در سطح زمین قبل از زلزله را تایید نموده است. روند جدید، استفاده از تابش با طول موج بلند برای تحقیقات زلزله است. در دهه 80 تکنولوژی جدید تداخل رادار ماهواره ای، یک روش جدید را در تحقیقات زلزله شناسی باز کرد. با استفاده از این روش، عکسهای ارزنده ای از تغییر شکلهای لرزه ای ارائه شد. تحقیقات کنونی در جهت تشخیص تغییر شکل قبل از زلزله در جریان است. تکنولوژی GPS نیز به طور گسترده ای در زلزله شناسی برای هر دو عامل "یونوسفر پژوهی" و تشخیص حرکت زمین استفاده می شود. جاذبه سنجی ماهواره ای نیز برای اولین بار نتایج چشمگیری در زلزله فاجعه بار اندونزی در سال 2004 نشان داد. کاربردهای نسبتاً جدید سنجش از دور برای زلزله شناسی، شامل اتمسفر پژوهی، مشاهدات گاز، و تحلیل ابر زلزله بوده که به عنوان گزینه های ممکن برای پیش بینی زلزله در نظر گرفته شده است. رخداد زلزله غالباً با پدیده الکترومغناطیسی توام می گردد که در باندهای فرکانسی مختلف از DC تا انتشارات رادیویی VHF شروع می شود. آنومالی های میدان مغناطیسی و الکتریکی قبل از زلزله، هم به وسیله تجهیزات زمین پایه و هم تجهیزات ماهواره ای حس شده اند. از آنجا که انتشارات الکترومغناطیس، توانایی پخش و گسنرش را در محیط پیرامون دارند، در فواصل مختلف از مرکز زلزله قادر به ثبت هستند. اما یک پدیده به نام میدان الکتریکی عمودی غیرعادی فقط در محدوده و مناطق متاثر از زلزله ثبت می شود پیش نشانگر میدانهای مغناطیسی و الکتریکی شامل تغییرات محلی و موضعی در میدانهای الکتریکی و مغناطیسی (تغییرات در میدان های ULF، VLF، ELF و RF) است.
از آنجا که اجرای پروژه مستلزم طی فرآیندهای منطقی فعالیتهایی است که ماموریت و اهداف اصلی پروژه را با مجموعه محدودیتها و شرایط اجرای آن، به مجموعه ای نیازمندیها و مشخصات سیستم تبدیل کرده و آنها را پیاده نماید. لذا تعیین دقیق اهداف پروژه در تعیین نیازمندیها و مشخصات سیستم و زیرسیستمها تاثیر دقیق دارد. به عبارتدیگر ماموریت و اهداف پروژه مبنای تعیین الزامات و نیازمندیهای ماموریت ماهواره بوده که به نوبه خود تعیین کننده نیازمندیهای سیستم و زیرسیستمها می باشند.
این طرح که با عنوان "طرح مطالعاتی طراحی و ساخت ماهواره زلزله شناسی آیات" با اعتبار پژوهشی و نوآوری بنیاد ملی نخبگان به اجرا در آمده است، مقدمه ای برای مراحل طراحی و ساخت ماهواره مذکور می باشد.
در بررسی سوابق این فناوری نشان می دهد که اولین کاربرد داده های ماهواره ای برای اکتشاف زلزله در دهه 70آغاز شد، که گسلهای فعال بر روی تصاویر ماهواره ای، نقشه برداری شد. این روش، تجزیه و تحلیل هم ترازی است. در این ارتباط سریهای زمانی هم ترازی بر روی سطح زمین قبل و بعد از زلزه بررسی شده است.
استفاده بیشتر از داده های ماهواره ای در زلزله به روش ژئوفیزیک برمیگردد. روشهای الکترومغناطیسی نیز سابقه ای طولانی برای زلزله شناسی دارند. گام دیگری که از ماهواره برای تحقیقات زلزله استفاده شده است، بکارگیری داده های حرارتی مادون قرمز است. نتایج متعدد مشاهدات قبلی، ناهنجاری های حرارتی در سطح زمین قبل از زلزله را تایید نموده است. روند جدید، استفاده از تابش با طول موج بلند برای تحقیقات زلزله است. در دهه 80 تکنولوژی جدید تداخل رادار ماهواره ای، یک روش جدید را در تحقیقات زلزله شناسی باز کرد. با استفاده از این روش، عکسهای ارزنده ای از تغییر شکلهای لرزه ای ارائه شد. تحقیقات کنونی در جهت تشخیص تغییر شکل قبل از زلزله در جریان است. تکنولوژی GPS نیز به طور گسترده ای در زلزله شناسی برای هر دو عامل "یونوسفر پژوهی" و تشخیص حرکت زمین استفاده می شود. جاذبه سنجی ماهواره ای نیز برای اولین بار نتایج چشمگیری در زلزله فاجعه بار اندونزی در سال 2004 نشان داد. کاربردهای نسبتاً جدید سنجش از دور برای زلزله شناسی، شامل اتمسفر پژوهی، مشاهدات گاز، و تحلیل ابر زلزله بوده که به عنوان گزینه های ممکن برای پیش بینی زلزله در نظر گرفته شده است. رخداد زلزله غالباً با پدیده الکترومغناطیسی توام می گردد که در باندهای فرکانسی مختلف از DC تا انتشارات رادیویی VHF شروع می شود. آنومالی های میدان مغناطیسی و الکتریکی قبل از زلزله، هم به وسیله تجهیزات زمین پایه و هم تجهیزات ماهواره ای حس شده اند. از آنجا که انتشارات الکترومغناطیس، توانایی پخش و گسنرش را در محیط پیرامون دارند، در فواصل مختلف از مرکز زلزله قادر به ثبت هستند. اما یک پدیده به نام میدان الکتریکی عمودی غیرعادی فقط در محدوده و مناطق متاثر از زلزله ثبت می شود پیش نشانگر میدانهای مغناطیسی و الکتریکی شامل تغییرات محلی و موضعی در میدانهای الکتریکی و مغناطیسی (تغییرات در میدان های ULF، VLF، ELF و RF) است.
از آنجا که اجرای پروژه مستلزم طی فرآیندهای منطقی فعالیتهایی است که ماموریت و اهداف اصلی پروژه را با مجموعه محدودیتها و شرایط اجرای آن، به مجموعه ای نیازمندیها و مشخصات سیستم تبدیل کرده و آنها را پیاده نماید. لذا تعیین دقیق اهداف پروژه در تعیین نیازمندیها و مشخصات سیستم و زیرسیستمها تاثیر دقیق دارد. به عبارتدیگر ماموریت و اهداف پروژه مبنای تعیین الزامات و نیازمندیهای ماموریت ماهواره بوده که به نوبه خود تعیین کننده نیازمندیهای سیستم و زیرسیستمها می باشند.
نوع کارفرما:
سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
درصد مشارکت کارفرما:
100%