PCT يك معاهده جهت ثبت اختراع بين المللي است كه سيستمي را براي تسليم اظهارنامه هاي بين المللي اختراع در اختيار متقاضيان قرار مي دهد و به آنها اجازه مي دهد كه براساس يك اظهارنامه بين المللي واحد براي كسب گواهي ثبت اختراع (پتنت) در كشورهاي مختلف اقدام نمايد.
PCT مسير كسب حمايت از اختراع را در كشورهاي مختلف كوتاه تر كرده و آن را براي:۱) استفاده كنندگان از اين سيستم و ۲) ادارات ملي ثبت اختراع، كاراتر و اقتصادي تر مي سازد.
با اينكه PCT مسير را كوتاه تر و ساده تر مي كند ولي تصميم گيري در مورد اعطاء گواهي ثبت اختراع در حيطه اختيارات ادارات ملي ثبت اختراع كشورهاي عضو و يا ادارات منطقه اي ثبت اختراع مي باشد.
به طور كلي فرايند PCT از مراحل اصلي زير تشكيل شده است:
الف) تسليم اظهارنامه ملي اختراع
- تسليم اظهارنامه ملي به ادارات ملي اختراع كشورهاي عضو معاهده يا تسليم اظهارنامه منطقه اي ادارات منطقه اي عضو
معمولاً، شما اولين اظهارنامه اختراع خود را بعد از تنظيم، تسليم اداره ملي و يا منطقه اي ثبت اختراع مي كنيد كه اين اظهارنامه معمولاً با عنوان اظهارنامه ملي و يا منطقه اي ناميده مي شود و به طور كلي، اغلب شامل موارد زير است:
- درخواست
- شرح يا توصيف اختراع
- ادعا يا ادعاها
- چكيده اختراع
- نقشه يا نقشه هاي فني (در صورت لزوم)
ب) فاز بين المللي
- تسليم اظهارنامه بين المللي
- گزارش جستجوي بين المللي (ISR) و اظهار نظر كتبي
- انتشار بين المللي
- جستجوي بين المللي تكميلي (اختياري)
- بررسي مقدماتي بين المللي (اختياري)
بر اساس محتواي اظهارنامه ملي متقاضي مي تواند يك اظهارنامه PCT تنظيم كند و در هر زماني كمتر از ۱۲ماه از تاريخ تسليم اظهارنامه ملي يا ادعاي حق تقدم به اداره دريافت كننده، كه همان اداره ملي يا منطقه اي ثبت اختراعات است، تسليم كند. همچنين متقاضي مي تواند مستقيماً اظهارنامه PCT خود را به دفتر بين المللي سازمان جهاني مالكيت معنوي تسليم كند. یک اظهارنامه PCT همان اعتبار، اظهارنامه ملی در هر یک از کشورهای عضو معاهده را دارد. هر اظهارنامه PCT بایستی مشمول جستجوی بین المللی قرار گیرد. جستجوی بین المللی توسط برخی از ادارات ملی و یا منطقه ای انجام می گیرد که توسط WIPO به عنوان مراجع ذيصلاح جستجوی بین المللی انتخاب شده اند. پس از سپری شدن ۱۶ ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه ملی، گزارش جستجوی بین المللی و یک اعلام نظر کتبی توسط مرجع جستجوی بین المللی برگزیده ارسال خواهد شد. متقاضی همچنین می تواند درخواست جستجوی بین المللی تکمیلی را داشته باشد. چنانچه متقاضي از اظهار نظر كتبي مرجع جستجوي بين المللي مجاب نشود، مي تواند به دلخواه و با ارائه تقاضا انجام بررسی مقدماتی بین المللی را تقاضا كند. بررسی مقدماتی بین المللی پس از اتمام دوره ۳۰ ماهه از تاریخ تسلیم اظهارنامه ملی به طور عمومی منتشر خواهد شد. بررسی مقدماتی بین المللی نیز توسط برخی ادارات ملی و منطقه ای که توسط WIPO منصوب شده اند، انجام می گیرد و در آن به طور صريح و كتبي در مورد قابلیت ثبت و یا عدم قابلیت ثبت اظهارنامه بین المللی به عنوان اختراع اظهار نظر می شود. اين اظهار نظر متقاضي را در مورد امكان دريافت گواهي ثبت اختراع در كشورهاي تعيين شده مطلع مي كند و از طرفي در صورت ورود به فاز ملي به ادارات ملي و منطقه اي ثبت اختراع در ارزيابي ادعاي اختراعي كمك خواهد كرد. اما بايستي در نظر داشت كه اين اظهار نظر براي ادارات ملي كشورها الزام آور نيست. پس از سپري شدن ۱۸ ماه از تاريخ تسليم اظهارنامه ملي و يا ادعاي حق تقدم، WIPO اظهارنامه بين المللي را بر روي پايگاه اطلاعات اختراعات خود (PATENTSCOPE) منتشر مي كند كه مي تواند همراه با گزارش جستجوي بين المللي باشد.
فاز ملي
- بررسي شكلي و ماهوي اظهارنامه بين المللي در ادارات ملي و منطقه اي عضو معاهده
با ورود به فاز ملي، فاز بين المللي به اتمام مي رسد. ورود به فاز ملي معمولاً ۳۰ ماه بعد از تسليم اظهارنامه ملي و يا ادعاي حق تقدم انجام ميشود. در واقع متقاضي با داشتن گزارش جستجوي بين المللي و اظهار نظر بررسي مقدماتي بين المللي، در موقعيت تصميم گيري براي ورود يا عدم ورود به فاز ملي قرار مي گيرد. در صورت ورود به فاز ملي، اين گزارش و اظهار نظر كتبي به ارزيابي ادعاي اختراع مذكور توسط ادارات ملي كشورهاي تعيين شده كمك خواهد كرد. لازم به ذكر است كه تصميم گيري در مورد اعطاء حمايت به ادعاي اختراع مذكور در محدوده مرزهاي كشور تعيين شده به عهده اداره ملي و بر اساس قوانين و مقرارت ملي همان كشور است و اظهار نظر كتبي و گزارش جستجوي بين المللي براي آن كشورها الزام آور نبوده و فقط جنبه مشورتي دارند.
مزاياي PCT چيست؟
معاهده همكاري اختراع يا همان PCT، سنگ بناي سيستم بين المللي اختراع است كه يك سيستم جهاني را براي ساده تر كردن تسليم اظهارنامه ها فراهم كرده است. از مزاياي اين سيستم مي توان به موارد ذيل اشاره كرد:
- سهولت در تسليم اظهارنامه ثبت اختراع به ادارات ملي و يا منطقه اي
- جلوگيري از صرف هزينه هاي اضافي و فراهم كردن شرايط و زمان اضافي براي تجديد نظر و اعمال اصلاحات در مدارك و مستندات اظهارنامه ثبت اختراع
- ايجاد شرايطي در مورد تصميم گيري براي ثبت و يا عدم ثبت اختراع
- فراهم كردن شرايطي براي دانشگاهها، مؤسسات تحقيقاتي و شركت هاي بزرگ براي سهولت در كسب حمايت بين المللي اختراع
سهولت در تسليم اظهارنامه ثبت اختراع به ادارات ملي و يا منطقه اي
يك اظهارنامه بين المللي واحد همان اعتبار قانوني اظهارنامه ملي را در هر يك از كشورهاي عضو دارد. بدون سيستم PCT، شخص متقاضي بايستي در هر كشور مطبوع، يك اظهارنامه جداگانه تنظيم و تسليم كند. در واقع اگر متقاضي در هريك از كشورهاي مطبوع به طور جداگانه اظهارنامه تسليم كند حدود ۴،۰۰۰ برگه بايستي تنظيم مي كرد در صورتي كه اين تعداد در سيستم PCT به تقريباً ۳۰ برگه كاهش يافته است.
جلوگيري از صرف هزينه هاي اضافي و فراهم كردن شرايط و زمان اضافي براي تجديد نظر و اعمال اصلاحات در مدارك و مستندات اظهارنامه ثبت اختراع
از ويژگي برجسته سيستم PCT، به تعويق انداختن و در برخي موارد صرفه جويي در هزينه هاي ناشي از ثبت بين المللي اختراع است كه در مقايسه با كنوانسيون پاريس كه متقاضي بايستي حداكثر تا ۱۲ ماه بعد از تسليم اظهارنامه ملي و يا ادعاي حق تقدم در يك اداره ملي با پرداخت هزينه در كشور مطبوع پروسه ثبت اختراع را شروع كند، اين مدت در سيستم PCT 30 ماه است.
به علاوه، متقاضي به دليل داشتن زمان اضافي مي تواند:
- اختراع خود را توسعه دهد و يا اصلاح و تكميل كند؛
- براي اختراع خود سرمايه گذار، شريك و حامي مالي پيدا كند؛
- امكانات تجاري اختراع خود را بررسي كند.
نقش WIPO در سيستم PCT :
مسئوليت هماهنگي بين المللي و مديريت سيستم PCT به عهده سازمان جهاني مالكيت معنوي مي باشد. همچنين اين سازمان مجمع PCT، گروه كاري PCT و جلسات مراجع بين المللي را سازماندهي مي كند. به علاوه سازمان جهاني مالكيت معنوي در قبال هر يك از اظهارنامه هاي PCT مسئوليت هاي زير را به عهده دارد:
- دريافت و نگهداري تمام مدارك و مستندات اظهارنامه هاي بين المللي؛
- بررسي شكلي اظهارنامه هاي بين المللي؛
- انتشار اظهارنامه بين المللي بر روي پايگاه داده هاي پتنت PATENTSCOPE ؛
- انتشار اطلاعات اظهارنامه هاي بين المللي مطابق قوانين و مقرارت PCT؛
- ترجمه بخش هاي مختلف اظهارنامه بين المللي به زبان انگليسي يا فرانسه، درصورت لزوم؛
- ارسال مدارك به ادارات و اشخاص حقيقي و
- ارائه مشاوره حقوقي به ادارات و اشخاص حقيقي، در صورت درخواست.
اظهارنامه بين المللي اختراع:
اظهارنامه اي براي حمايت از يك مخترع كه براساس ضوابط و مقرارت معاهده همكاري اختراع (PCT) تنظيم و تسليم مي شود و به طور معمول شامل: درخواست، توصيف و شرح اختراع، ادعا يا ادعاها، نقشه هاي فني (درصورت لزوم) و چكيده اختراع مي باشد.
دفتر بين المللي:
منظور دفتر بين المللي سازمان جهاني مالكيت معنوي است. علاوه بر نقش اداره دريافت كننده اظهارنامه هاي بين المللي از تمام كشورهاي عضو معاهده، اين دفتر همچنين به برخي از ضوابط اداري مربوط به اظهارنامه هاي بين المللي كه در ساير ادارات ملي تنظيم شده است، رسيدگي مي كند.
تاريخ تسليم بين المللي:
همان تاريخ دريافت اظهارنامه بين المللي توسط اداره دريافت كننده است، منوط به اين كه در آن تاريخ، اظهارنامه بين المللي تمام شرايط موجود در قانون PCT را احراز كرده باشد.
مرجع بين المللي:
به سازماني كه عهده دار وظايف خاصي براساس ضوابط و مقررات PCT باشد، كه اداره دريافت كننده، مرجع جستجوي بين المللي، مرجع بررسي مقدماتي بين المللي و دفتر بين المللي، هر كدام مي تواند به عنوان مرجع بين المللي باشند.
فاز بين المللي:
روندي شامل چهار مرحله اصلي: تسليم اظهارنامه بين المللي و رسيدگي به آن توسط اداره دريافت كننده؛ انجام و ارائه گزارش جستجوي بين المللي و اظهار نظر كتبي توسط مرجع جستجوي بين المللي؛ انتشار بين المللي اظهارنامه بين المللي و اسناد مربوط به آن به همان ترتيبي كه براي ادارات تعيين شده و منتخب ارسال شده است؛ و انجام بررسي مقدماتي بين المللي به درخواست و دلخواه متقاضي توسط مرجع بررسي مقدماتي بين المللي
مرجع بررسي مقدماتي بين المللي:
يك مرجع ( اداره ملي و يا منطقه اي ) منصوب شده توسط هيئت مديره PCT براي انجام بررسي مقدماتي بين المللي و ارائه گزارش در مورد قابليت ثبت ادعاي اختراع.
مرجع جستجوي بين المللي:
يك مرجع ( اداره ملي و يا منطقه اي) منصوب شده توسط هيئت مديره PCT براي انجام جستجوي بين المللي و ارائه گزارش جستجوي بين المللي و اظهار نظر كتبي در مورد آن گزارش.
گزارش جستجوي بين المللي:
گزارشي كه توسط مرجع جستجوي بين المللي ارائه مي شود و در آن با نشانگذاري خاص ارتباط بين تازگي، گام اختراعي و قابليت كاربرد صنعتي هر يك از ادعاهاي اختراع با دانش پيشين مرتبط با ادعاي اختراع مشخص مي شود.
گزارش بررسي مقدماتي بين المللي:
گزارشي كه به دلخواه و درخواست متقاضي توسط مرجع ذيصلاح بررسي مقدماتي بين المللي ارائه مي شود و با بررسي شروط تازگي، گام اختراعي و قابليت كاربرد صنعتي براي هر كدام از ادعاهاي اختراع، اظهار نظر كتبي در مورد قابليت ثبت ادعاهاي اختراع بيان مي شود كه البته اين اظهار نظر براي ادارت ملي و منطقه اي الزام آور نمي باشد.
انتشار بين المللي:
دفتر بين المللي سازمان جهاني مالكيت معنوي اظهارنامه بين المللي را بلافاصله بعد از اتمام ۱۸ ماه از تاريخ ادعاي حق تقدم افشاء و منتشر مي كند. اظهارنامه بين المللي منتشر شده، تمام متون تسليم شده توسط متقاضي، گزارش جستجوي بين المللي و هر نوع اصلاح ادعاها توسط متقاضي طبق ماده ۱۹ قانون و نيز هر گونه بيانيه طبق بند ۴٫۱۷ آيين نامه اجرايي قانون PCT را شامل مي شود. در صورتي كه اظهارنامه بين المللي به يكي از زبان هاي عربي، چيني، ژاپني، روسي، آلماني، فرانسوي، اسپانيائي و يا انگليسي باشد، به همان زبان منتشر مي شود.
اداره دريافت كننده:
اداره ملي، سازمان بين المللي و يا چند دولتي كه اظهارنامه بين المللي را دريافت و براساس قوانين و آيين نامه هاي PCT به آنها رسيدگي مي كند.
اداره منتخب:
اداره ملي يك كشور و يا اداره وابسته به يك دولت، كه توسط متقاضي بعد از انجام بررسي مقدماتي بين المللي براي كسب حمايت اختراع انتخاب مي شود.
اداره تعيين شده:
اداره ملي يك كشور و يا اداره وابسته به يك دولت، كه در اظهارنامه بين المللي براساس فصل يك قانون PCT تعيين شده است.
كشور تعيين شده:
كشور عضو معاهده PCT كه توسط متقاضي در اظهارنامه بين المللي براي كسب حمايت اختراع تعيين مي شود.
متقاضي:
هر شخص حقيقي و يا مؤسسه حقوقي كه در اظهارنامه بين المللي به عنوان متقاضي معرفي شود، به شرطي كه حداقل يكي از متقاضيان مليت و يا شهروندي يكي از كشورهاي عضو معاهده را داشته باشد.
اظهارنامه ملي:
يك اظهارنامه براي ثبت اختراع ملي يا منطقه اي، به غير از اظهارنامه اي كه براساس معاهده PCT تنظيم مي شود.
ادعاي حق تقدم:
چنانچه متقاضي قبل از اتمام ۱۲ ماه پس از تسليم اظهارنامه در يكي از كشورهاي عضو كنوانسيون پاريس، اظهارنامه مربوط به همان اختراع را در كشور ديگر عضو كنوانسيون تسليم نمايد مي تواند با ارائه مدارك اظهارنامه اوليه خود در اين مدت نسبت به ساير افراد داراي حق اولويت باشد.