علیرضا عشوری: مسیر تحول اجتماعی در پرتو دانشگاههای نسل نو و دانشجویان اثربخش
دکتر علیرضا عشوری رئیس سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران طی یادداشتی که در خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران منتشر شد، 16 آذر (روز دانشجو) را تبریک گفت.
به گزارش روابط عمومی، یادداشت دکتر علیرضا عشوری رئیس سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران به مناسبت 16 آذر (روز دانشجو) در خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) به شرح ذیل منتشر شد:
شانزدهم آذر، فراتر از یک یادآوری تاریخی، روزی است برای تأمل درباره نقش دانشگاه و دانشجو در حیات اجتماعی کشور. این روز نشان میدهد که دانشگاه تنها محل آموزش نیست، بلکه نهادی زنده و اثرگذار است.
دانشگاه؛ نهادی است که میتواند مسیر آینده را روشنتر کند، بهشرط آنکه مسئولیتپذیری و اثربخشی را در بنیان خود نهادینه سازد.
امروز، در جهان پیچیده و پر تحول فناوری، اثربخشی دانشگاه مهمترین معیار سنجش کارآمدی آن محسوب میشود. دانشگاه زمانی اثربخش است که نتایج پژوهشهایش به بهبود زندگی مردم منجر شود، آموزش آن به اشتغال، نوآوری و ارتقای کیفیت حکمرانی یاری رساند و ارتباط آن با جامعه به جای شعاری کلی، به رابطهای واقعی و سازنده تبدیل شود.
این رویکرد، همان خصلت بنیادی دانشگاههای نسل چهارم و پنجم است؛ دانشگاههایی که فقط تولیدکننده مقاله نیستند، بلکه کنشگرانی فعال در حل مسائل ملی، توسعه فناوری، شکلدهی سیاستها و خلق ارزش اجتماعیاند.
پارکهای علم و فناوری نیز در این میان نقشی تعیینکننده دارند. این پارکها، بستری عملی برای اثربخششدن دانش دانشگاهی فراهم میکنند؛ جایی که پژوهش به محصول، ایده به شرکت فناور، و استعداد دانشجویان به راهحلهای واقعی برای صنعت و جامعه تبدیل میشود. هر اندازه ارتباط دانشگاه و پارک علم و فناوری عمیقتر باشد، چرخه اثربخشی نیز کاملتر و سریعتر عمل خواهد کرد.
در این ساختار، دانشجوی مسئولیتپذیر نیز باید اثربخش باشد؛ یعنی حضور او در دانشگاه باید تفاوتی معنادار در خود، دانشگاه و جامعه ایجاد کند. دانشجوی اثربخش، کسی است که دانش را صرفاً برای پیشرفت فردی نمیآموزد، بلکه آن را در خدمت بهبود وضعیت اجتماعی، افزایش آگاهی عمومی، کارآفرینی فناورانه، مشارکت در گفت و گوهای ملی و نقد منصفانه مسائل کشور بهکار میگیرد. چنین دانشجویی، سرمایهای است که هر جامعهای برای توسعه فرهنگی، علمی و اقتصادی بدان نیاز دارد.
پیوند میان دانشگاه اثربخش و دانشجوی اثربخش، زمانی به بیشترین کارایی میرسد که دانشگاه فضای آزاداندیشی، پژوهش اصیل، تجربه واقعی و فرصتهای متنوع برای مشارکت دانشجو در فعالیتهای علمی و اجتماعی را فراهم کند.
در چنین فضایی، دانشجو بهجای تماشاگر بودن، بازیگری فعال در فرآیند تحول میشود؛ و دانشگاه نیز به نهادی تبدیل میشود که صدای دانشجویان، ایدههای آنان و انرژی جوانیشان را در مسیر حل مسائل کشور بهکار میگیرد.
در جهانی که سرعت تغییرات علمی و فناورانه چشمگیر است، آینده از آن کشورهایی خواهد بود که دانشگاه را به کانون تولید دانش اثربخش و تربیت نیروی انسانی متعهد تبدیل کنند. ایران نیز با تکیه بر دانشگاههای خود، زیستبوم نوآوری، پارکهای علم و فناوری و ظرفیت دانشجویان پرتلاش، میتواند نقشی سازنده در اقتصاد دانشبنیان و توسعه ملی ایفا کند.
روز دانشجو یادآور این حقیقت است که پیشرفت پایدار بدون مشارکت دانشگاهیان و بدون اثربخشی دانشگاه و دانشجو امکانپذیر نیست. هرگاه دانشگاه مسئولیتپذیر و شاگردانش آگاه و اثرگذار باشند، جامعه نیز در مسیر رشد، عدالت و آیندهسازی گام برمیدارد. امید آنکه با تقویت این مسیر، دانشگاه و جامعه در کنار یکدیگر افقی روشنتر برای ایران رقم بزنند.